پرسش :
در بعضي از هيئت هاي مذهبي، مصيبت هايي خوانده مي شود که مستند به مقتل معتبري نيست و از هيچ عالم يا مرجعي هم شنيده نشده است و هنگامي که از خواننده اين مصيبت از منبع آن سؤال مي شود پاسخ مي دهند «که اهل بيت(عليهم السلام) اينگونه به ما فهمانده اند و يا ما را راهنمايي کرده اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نيست و منبع آن هم فقط گفته هاي علما نمي باشد بلکه گاهي بعضي از امور براي مداح يا خطيب حسيني از راه الهام و مکاشفه مکشوف مي شود» سؤال اين است که آيا نقل وقايع از اين طريق صحيح است يا خير؟ و در صورتي که صحيح نباشد، تکليف شنوندگان چيست؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي حسين مظاهري(دامت بركاته):
اگر آنچه مي گويد، دروغ آشکار نباشد و مخالف با تنزه اهل بيت(عليهم السلام) نباشد و احتمال وقوع آن را بدهد، جايز است.
پرسش :
نظر شريف حضرتعالي نسبت به ادامه حرکت دسته هاي عزاداري در شبهاي محرم تا نصف شب همراه با استفاده از طبل و ني چيست؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي حسين مظاهري(دامت بركاته):
اصل عزاداري خوب است؛ لکن نبايد موجب مزاحمت باشد.
پرسش :
از ساختمان حسينيه صداي قرائت قرآن و مجالس عزاداري پخش مي شود، بطوري که صداي آن بيرون از حسينيه هم شنيده مي شود و اين امر موجب سلب آسايش همسايگان شده است و مسئولين و سخنرانان حسينيه اصرار به ادامه آن دارند، اين عمل چه حکمي دارد؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي حسين مظاهري(دامت بركاته):
بايد صداي عزاداري و قرائت قرآن موجب مزاحمت نباشد؛ مخصوصاً در ساعات ديروقت.
پرسش :
اگر انسان در زيارتگاه‌هاى ائمه(عليهم‌السلام) خود را به زمين بيندازد و همانند بعضى از مردم که صورت و سينه خود را برزمين مىمالند تا از آن خون جارى شود و به همان حالت وارد حرم مىشوند، عمل کند چه حکمى دارد؟
پاسخ :
اين اعمال که به عنوان اظهار حزن و عزادارى سنّتى و محبت ائمه(عليهم‌السلام) محسوب نمىشوند از نظر شرعى اعتبارى ندارند، بلکه اگر منجر به ضرر بدنى قابل توجه و يا وهن مذهب شوند، جايز نيست.
پرسش :
اگر قمه زدن در عزادارى ائمه(عليهم‌السلام) موجب مرگ شخص شود، آيا اين عمل خودکشى محسوب مىشود؟
پاسخ :
اگر اين عمل عادتا منجر به فوت نمىشود حکم خودکشى را ندارد ولى اگر از همان ابتدا خوف خطر جانى براى او وجود داشته و در عين حال اين کار را انجام داده و منجر به فوت وى شده است، حکم خودکشى را دارد.
پرسش :
خواندن مرثيه و مديحههايى که شنوندگان را در جشنهاى تولد ائمه(عليهم‌السلام) و عيد مبعث به گريه بيندازد چه حکمى دارد؟ ريختن پول بر سر حاضرين چه حکمى دارد؟
پاسخ :
خواندن مرثيه و مديحه در جشنهاى اعياد دينى اشکال ندارد و پاشيدن پول بر سر حاضرين هم بدون اشکال است بلکه اگر به قصد اظهار شادى و سرور و شادکردن قلوب مؤمنين باشد، ثواب هم دارد.
پرسش :
اگر بعضى از واجبات از مکلّف به سبب شرکت در مجالس عزادارى فوت شود مثلاً نماز صبح قضا شود، آيا بهتر است بعد از اين در اين مجالس شرکت نکند يا اينکه عدم شرکت او باعث دورى از اهل بيت(عليهم‌السلام) مىشود؟
پاسخ :
بديهى است که نمازِ واجب، مقدم بر فضيلت شرکت در مجالس عزادارى اهلبيت(عليهم‌السلام) است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزادارى امام حسين(عليه‌السلام) جايز نيست، ولى شرکت در عزادارى بهگونهاى که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبات مؤکد است.
پرسش :
فلسفه عزادارى چیست؟ چرا شیعیان، ماه محرّم را به این روش برگزار مى کنند؟ آیا هیچ سنّتى از زندگى پیامبر(صلى الله علیه وآله)وجود دارد که بر اساس آن این مراسم برگزار شود؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
هدف عزادارى، زنده نگه داشتن تاریخ امام حسین(علیه السلام)و هدف او، یعنى مبارزه با ظلم و ذلت است و باید عزادارى طورى باشد که همگان را به اهداف آن پیشواى بزرگ آشنا سازد، بدون شک عزادارى براى شهدا در زمان پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) وجود داشته است. از جمله براى شهادت مظلومانه حضرت حمزه عموى شجاع و بزرگوار پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) رسول خدا دستور عزادارى بر او داد و روش عزادارى باید مطابق سنّت آن حضرت و امامان معصوم(علیهم السلام) و عرف عقلا باشد.
پرسش :
باقى‌مانده اموالى که به عنوان هزينههاى مراسم عاشوراى امام حسين(عليه‌السلام) جمع آورى مىشود، در چه موردى بايد خرج شود؟
پاسخ :
مىتوان اموال باقى‌مانده را با کسب اجازه اهداء کنندگان آنها در امور خيريه مصرف کرد و يا آنها را براى مصرف در مجالس عزادارى آينده نگه داشت.
اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبري(مدظله الالي)، احكام عزاداري
پرسش :
چرا باید در مراسم عزادارى اهل بیت(علیهم السلام) گریه کنیم؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
پاسخ آن روشن است! گریه بیانگر عواطف و عشق به بنیان گذار این مکتب است که درس شجاعت و ایمان و ظلم ستیزى به ما آموخت. مگر مى شود رابطه عمیقِ عاطفى باشد، و قطره هاى اشک در مصائب آنها جارى نشود. شرح بیشتر در این زمینه را در بحث گذشته پیرامون فلسفه شهادت مطالعه فرمایید.
پرسش :
معنى عزادارى طولانى مدت براى امام حسین(علیه السلام)و گریه و زارى چیست؟ (فلسفه آن را توضیح دهید) آیا افراط گرى بعضى از مدّاحان در مقام امامت و برابرى آن با مقام خداوند، مورد تایید جناب عالى هست؟ آیا خداوند نمى فرمایید هر چه مى خواهید بىواسطه از من بخواهید؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
فلسفه عزادارى به طور مبسوط در آغاز این کتاب آمده، ولى شک نیست بعضى از مدّاحان و افراد ناآگاه (البته حساب اکثریت آگاه مداحان از آنها جدا است) سخنان نادرستى درباره عزاى امام حسین(علیه السلام) و یا سایر امامان(علیهم السلام) یا غلوّ در حق آنان دارند; ولى این مسئله ارتباطى به اصل عزادارى که باعث بیدارى و آگاهى امّت اسلامى و داراى جنبه ظلم ستیزى است و در واقع مکتبى است براى پرورش صفات برجسته انسانى، ندارد و درباره مطالب دیگرى که نوشته اید به کتاب ما «شیعه پاسخ مى گوید» مراجعه کنید که مفهوم توسل به روشنى و با مدارک معتبر در آنجا آمده است.
پرسش :
ما شیعیان براى چه براى امام حسین(علیه السلام)و اصحابش با وجود اینکه آنها در بهشت و راحتى هستند، گریه مى کنیم؟ فلسفه این گریه ها چیست؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
این گریه ها به خاطر ظلم هایى است که دشمنان بر آنها روا داشتند و در واقع اعلان جنگ با دشمنان ایشان، و به تعبیر دیگر با ظالمان و ستمگران دنیاست. علاوه بر این، صحنه هاى کربلا چنان بوده است که هر کس کمترین عاطفه اى داشته باشد، با شنیدن آن متأثر مى شود این همان رابطه و پیوند عاطفى است.
پرسش :
حضور در مجالس عزاى امام حسین(علیه السلام) در محرّم چه حکمى دارد؟ مستحب است یا واجب؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
حضور در این مجالس مستحب است; ولى اگر مردم به مقدار لازم حاضر نشوند حضور در این مجالس واجب کفایى است.
پرسش :
هر سال گروهى از پیروان سایر مذاهب، مایل هستند در مراسم بیدار کننده عزادارى سیّدالشّهد(علیه السلام)شرکت کنند. آیا شرکت آنها جایز است؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
شرکت آنها مانعى ندارد و حتى نذورات آنها را باید پذیرفت.
پرسش :
شرکت در مراسم عزادارى سالار شهیدان امام حسین(علیه السلام)چه حکمى دارد آیا مى توان گفت واجب کفایى است؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
آرى در شرایط فعلى چنین است.
پرسش :
اگر حضور عدّه اى در هیئت، سبب اخلال در امر تعظیم شعائر اسلامى گشته، و باعث هتک حرمت مجالس ائمّه اطهار(علیهم السلام) گردد، آیا براى مسئولین هیئت حق بیرون انداختن و یا حق ممانعت از ورود این افراد محفوظ است ؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
حتّى الامکان نباید کسى را از هیئت بیرون کرد; شاید تحت تاثیر واقع شود و هدایت گردد. و در صورت ضرورت باید با زبان خوب عذرشان را بخواهند.
پرسش :
وظیفه ما در برابر مراسم عزادارى و عاشوراى حسینى چیست؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
بدون شک این مراسم از مهم ترین شعائر اسلامى است که هر سال باید با شکوه تر و با عظمت تر از سال گذشته برگزار شود. حتى در بعضى از شرایط براى حفظ آن از شرّ اجانب ممکن است جنبه وجوب کفایى به خود بگیرد و انجام آن رمز بقاى اسلام و مذهب اهل بیت(علیهم السلام) است.
پرسش :
آیا حضور کودکان در مراسم عزاداري اهل بيت(عليهم السلام)، که گاه توأم با بى نظمى است، شایسته است؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
به یقین باید کودکان و نوجوانان را از همان سنین پایین به مکتب حسینى(علیه السلام) آشنا ساخت و درس آزادگى، ایمان و شهامت را از همان اوّل به آنها آموخت، حضور آنها لازم است هر چند گاهى عوارض مختصرى داشته باشد.
پرسش :
عزادارى مطلوب براى اهل بیت(علیهم السلام) چه ویژگى هایى دارد؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
در این مراسم قبل از هر چیز باید اهداف سالار شهیدان(علیه السلام) و یاران شجاعش از این قیام خونین به وسیله خطباى محترم و مدّاحان عزیز تشریح شود. سپس به مراسم سوگوارى بپردازند، و عزا دارى ها باید به همان شکل سنّتى و خالى از پیرایه و با خلوص نیّت انجام گیرد. ولى عزاداران محترم (خطبا و مداحان و آحاد مردم سوگوار) باید از سه کار پرهیز کنند: الف) از کلمات غلوآمیز که ائمّه هدى(علیهم السلام)یا بزرگان شهدا را هم ردیف خداوند قرار مى دهد، جداً اجتناب کنند. ب) از اعمالى که سبب وهن مذهب در نظر دوست و دشمن مى شود، خوددارى نمایند. ج) از رسانیدن آسیب جدّى به بدن اجتناب ورزند و سزاوار است مدّاحان عزیز مانند خطباى محترم، دوره آموزشى داشته باشند و از روش هاى سنّتى پیروى کنند.
پرسش :
آیا ریا در عزادارى امام حسین(علیه السلام) جایز است؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
ریا در هر عبادتى حرام محسوب مى شود; ولى تظاهر به عزادارى امام حسین(علیه السلام) و تعظیم شعائر دین به قصد قربت جایز بلکه مستحب است. مثل اینکه پرداختن صدقه آشکار قربة الى الله براى تشویق دیگران، همان طور که در قرآن آمده، مستحب است.
پرسش :
یک هیئت مطلوب چه ویژگى هایى باید داشته باشد؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
هیئت مذهبى مطلوب باید استاد روحانى داشته باشد که اصول و فروع اسلام را تدریجاً براى آنها شرح دهد. مخصوصاً مسائل مورد نیاز را بازگو کند و اخلاق اسلامى را به آنها بیاموزد و قارى و مدّاحى داشته باشد که با قرائت قرآن و اشعار خوب و مراثى صحیح به آنها کمک نماید. و اعضاى هیئت براى کمک به نیازمندان در داخل و خارج هیئت، تلاش لازم را بنمایند. و براى پیشرفت کار هیئت و برطرف ساختن موانع و ایجاد تحوّل باید جمعى از صاحب فکران هیئت یا مشاورانى از خارج بنشینند و تصمیمات لازم را بگیرند و هدفشان در هر حال تکامل ایمان و اخلاق اعضاى هیئت وپیشرفت اسلام ومکتب اهل بیت(علیهم السلام) باشد.
پرسش :
بعضى از شب ها مجالس عزادارى آن قدر طولانى مى شود که نماز صبح به خطر مى افتد. حکم این گونه مجالس چیست؟
پاسخ :
پاسخ از حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي(دامت بركاته) :
این عزیزان باید برنامه ها را طورى تنظیم کنند که نماز صبح آنها به خطر نیفتد.
هیئت قرآنی و عزاداری لثارات الحسین (ع)